Deutsch Polnisches Forum

W moich stronach (południowo- wschodnia Polska) zetknąłem się z określeniem "gracma" w znaczeniu "niezdara, nieudacznik". Czy ktoś słyszał takie, lub podobnie brzmiące słowo obejmujące zbliżony zakres znaczeniowy.

Przypuszczam, że jest to może jakaś językowa pozostałość po niemieckim osadnictwie z przed wieków. Mam parę takich tropów na mojej prywatnej krótkiej liście. Przykład: "ciąć na srogę". To dziwnie po polsku brzmiące określenie oznacza, jeśli odwołać się do niemieckiego(schräg), "ciąć ukośnie", "krzywo". Inny przykład: "śloga", czyli coś, co służy do uderzania, ubijania albo rozbijania (pochodzi pdp. od niem. schlagen).

Przypuszczam, że pierwotnie "gracma" mogła w wyglądzie i przeznaczeniu być jakiś dawnym odpowiednikiem tego, co dziś nazywa się strach na wróble (niem. Vogelscheuche ). Moja hipoteza brzmi tak: Mogło istnieć dawniej słowo "Grasmann" oznaczające kukłę, człekokształtną figurę zrobioną z suchej trawy (niem. Gras). Niewykluczone jest, też że przed wiekami słowo "Gras / trawa" był jakimś lokalnym synonimem słowa "Stroh / słoma". Albo też ludzie dawniej byli oszczędniejsi i słomy, która była paszą dla bydła nie używali na zbytki zadowalając się trawą. Stąd niedaleko, jeśli przyjąć za podstawną i możliwą wersję przekręcania słowa "Grasmann" do postaci "gracma", do przenośnego nazwania o"gracmą" kogoś, kto jest niezdarą, nieudacznikiem, albo przynajmniej w określonej sytuacji tak się zachował.

Może jestem na drodze do nikąd ?

In meiner Gegend (südöstliches Polen) habe ich auf die Bezeichnung "gracma, Aussprache: gratzma" im Sinne "Tollpatsch, ungeschickter, unbeholfener Mensch" gestoßen. Hat jemand vielleicht ein solches oder ähnlich klingendes Wort gehört, welches einen nahliegenden Bedeutungsbereich umfasst.

Ich vermute, dass das vielleicht ein sprachliches Überbleibsel der deutschen Einsiedelung aus der Zeit, die Jahrhunderte zurück liegt. Ich habe ein paar solcher Spuren auf meiner kurzen Liste. Beispiele:
"ciąć na srogę, Aussprache: tssiontssi na ssrogge". Die seltsam auf Polnisch klingende Bezeichnung bedeutet, im Hinblick auf das deutsche Wort "schräg", "schräg, schief schneiden". Andere Beispiele: "śloga, Aussprache: ssilogga", ein Gegenstand, den man nimmt, wenn man etwas kräftig zu zuschlagen, einzustampfen oder zu zerschlagen braucht. Das Wort ist wahrscheinlich von dem deutschen Wort "schlagen" abgeleitet.

Ich vermute, dass ursprünglich "gracma" in seinem Erscheinungsbild und Verwendungszweck eine damalige Entsprechung von dem sein könnte, was man gegenwärtig Vogelscheuche ( poln. strach na wróble) nennt. Meine Hypothese lautet wie folgt: Es könnte damals ein Wort "Grasmann" existieren, welches eine aus trockenem Gras gemachte Puppe, bzw. menschenähnliche Figur bezeichnete. Nicht ausgeschlossen ist auch, dass vor Jahrhunderten das Wort "Gras" ein lokales Synonym des Wortes "Stroh" war. Oder aber die Menschen waren damals sparsamer und das Stroh, das ein Viehfutter war, für solchen Unfug nicht verschwendeten und begnügten sich mit Gras. Von dem Punkt also, wenn man die Verwandlung der Form "Grasmann" in die Form "gracma" für möglich und begründet hält, ist schon unweit anzunehmen, dass man in einem übertragenen Sinne jemanden "gracma = Grasmann" nennt, weil er ein Tollpatsch, ein ungeschickter, unbeholfener Mensch ist oder sich wenigstens in einer bestimmten Situation so benommen hat.

Vielleicht bin ich auf dem Holzwege?